3reacties

Wim Daniëls; zijn ode aan Helmond

Wim Daniëls wordt door intimi ook wel D’n Daan genoemd. Eind jaren zeventig was de neerlandicus een verwoed pacifist. D’n Daan kon urenlang discussiëren over maatschappelijke vraagstukken. Wim kan nog steeds niet tegen onrechtvaardigheid. Zo kan de taalvirtuoos zich behoorlijk kwaad maken als de Nedschroef ter sprake komt, het bedrijf waar zijn vader als metaalarbeider werkte: “Die mensen moesten werken met puur vergif.”

Wim is zijn afkomst niet vergeten, hij houdt van de eenvoudige mens. Met mensen die zichzelf te goed voelen voor anderen heeft hij helemaal niets. Hij houdt van de eenvoudige mens en betitelt Helmonders als een arbeidersvolk. Niet vreemd, aangezien onze stad in het verleden vooral een textiel- en metaalstad was. Daniëls: “Helmonders zijn fijne mensen die altijd bereid zijn om je te helpen!” Daarom kan de taalvirtuoos heel kwaad worden als mensen negatief over onze stad praten. “Dat zijn verhalen van vroeger, ze weten niet waar ze het over hebben!”

Vorige week zondag had hij in theater Het Speelhuis een try-out van zijn show Koken met Taal. De weblog was erbij en sprak na het optreden met Wim. Tijdens de show passeerden Helmonders de revue, zoals oud-leraar Bert Kuijpers, die iedere les begon met een prachtig verhaal. Hij sprak ook met liefde over zijn moeder, die 95 jaar oud werd en in 2006 in Keyserinnedael overleed. Aan het einde van haar leven leed ze aan dementie. De dialectkenner vindt het Helmondse woord ‘keengs’ hiervoor een mooiere betiteling dan dement, het geeft aan dat de ouder weer kind(s) geworden is. Dement kent een negatieve lading. Na de performance vertelt de Eindhovenaar dat hij ‘wonnie’ het mooiste Helmondse woord vindt. Maar echt uniek is de term ‘vrààndbizzeme’. Dat zijn zwarte bessen op De Vràànd.

Wim weet niet van wie hij zijn taalgevoeligheid heeft: “Ons pap en ons mam hebben alleen maar lagere school gehad.” Ze hebben hun taalgevoel niet kunnen ontwikkelen. Sterker nog, bij de familie Daniëls hadden ze vroeger helemaal geen boeken in huis: “Ons pap speelde graag toneel en moest dan flink improviseren.” De neerlandicus lijkt dan ook het meest op zijn vader. Pap kwam uit Stiphout en mams uit Mierlo-Hout; toen ze trouwden verkasten ze naar Aarle-Rixtel. Alle ooms en tantes woonden in Helmond.
De Eindhovenaar behaalde op het Carolus zijn HAVO-diploma. Daar werd het kiempje voor zijn schrijversloopbaan gelegd. De taalvirtuoos is lyrisch over zijn docent Nederlands, Harm Savenije: “Een zeer inspirerende man!” Toen die gestorven was, moest Wim, koste wat het kost, naar diens begrafenis om de familie te condoleren. Wim was de man schatplichtig. Verder schreef Wim reisverslagjes van vakanties met zijn vrienden op de brommer. Via stencils werden die in omloop gebracht. Daniëls kreeg de liefde voor het schrijven te pakken en was graag naar de School voor Journalistiek gegaan. Hiervoor werd de taalvirtuoos uitgeloot en toen besloot hij de Lerarenopleiding te gaan volgen met als vakken Nederlands en Duits. Vervolgens studeerde hij Nederlandse taal- en letterkunde in Tilburg.

Wim werkte verscheidene jaren in het onderwijs. Ondertussen schreef hij een wekelijkse column in het Eindhovens Dagblad en een kinderboek met als titel Dingen van Daan. D’n Daan werd steeds meer door taal gegrepen en nam ontslag als leraar. Het legde hem geen windeieren. De taalvirtuoos werd vaste gast bij de talkshow Pauw & Witteman en was een tijdlang iedere week te horen bij het radioprogramma Spijkers met Koppen. De taaldeskundige zette Helmond landelijk op de kaart. Er kwam ook meer aandacht voor het dialect. Dialect spreken, vindt Daniëls goed voor het ontwikkelen van het taalgevoel. En het Helmonds vindt hij het mooiste stadsdialect dat er bestaat: “Het kent een harde buitenkant, maar heeft een zachte kern van binnen.” Zo is ’t Karsefabriekske van Frank van Lieshout zijn favoriete Helmondse boek.
In 2011 volgde Wim zijn oud-leraar Bert Kuijpers op als stadsdichter. Bij zijn afscheid tijdens een drukbezochte editie van het Literaire Café kreeg hij door burgemeester Elly Blanksma de Erepenning van Helmond uitgereikt.
Naast stadsdichter is Wim ook heel actief geweest voor Haw ut Hellemonds. In 2014 werd al zijn inzet voor onze stad en ons dialect beloond. Daniëls werd gekozen tot Helmonder van het Jaar, erg opvallend aangezien hij in Eindhoven woont.

Tot slot wat andere leuke wetenswaardigheden over onze “eigen” taaldeskundige: hij fietste jarenlang bij de Helmondse wielerclub Buitenlust, een van zijn andere passies, De Ganzenveer is 1 van zijn favoriete boekhandels en Wim Daniëls verwondert zich dat De weblog van Helmond het al 15 jaar volhoudt. In zijn gedicht Naar Helmond worden wij (in de 183ste regel, 20ste strofe) genoend. 😻 
Wim Daniëls, de enige Helmonder die nooit in Helmond gewoond heeft.

De bijgaande foto’s zijn gemaakt door John van Lierop