Dertien rijksmonumenten
Dertien rijksmonumenten en vijftien gemeentelijke monumenten. Verspreid in Zuidoost-Brabant en enkele zelfs daarbuiten. Van wie? Een Helmondse architect? Lambert de Vries? Die ken ik nie. Dat was de standaardreactie als ik de afgelopen tijden vertelde over de publicatie over deze architect die ik met een medeauteur aan het maken was. Tuurlijk een teken van weinig oplettende lezertjes. Notabene mijn eerste column voor de weblog was mede gewijd aan hem en een van zijn creaties. Vervolgens komt ‘onze’ Lambert voor in een verhaal over ‘t Patronaat in het Haagje. En redelijk recent (hoewel, ook al weer ruim vier jaar geleden) hebben we de ophef gehad over de sloop van de gevel van Oudt Peelandt.
↑ Na een brand liet de eigenaar van dé interieurzaak van Helmond een deel van zijn zaak herbouwen. In 1910 opende hij een apart ‘magazijn van oude en nieuwe kunst’ aan de ingang van de Ameidestraat onder de naam Oudt Peelandt met een voorgevel naar ontwerp van De Vries.
Maar oké, het boek ligt vanaf 7 juli bij De Ganzenveer, volop kans voor een nadere kennismaking in bredere kring. U kunt nu een deel van zijn werk in het boek zelf zien en erover lezen. Maar natuurlijk ook daarnaast de nog overgebleven bouwwerken in ogenschouw nemen. Uiteraard staan de monumenten er nog, hoewel lang niet alle toegankelijk of gemakkelijk benaderbaar zijn. Veel is verder gesloopt, andere creaties zijn dusdanig verbouwd dat ze de bouwmeester weinig recht meer doen.
Carrière
Iemands levensloop voorspellen is onmogelijk maar het lijkt wel zeker dat niemand de bijzondere carrière kon voorzien van deze van huis uit eenvoudige Zummerense jongen met een Helmondse vader. Lambert ziet in 1875 als nakomertje het levenslicht in een relatief onbemiddeld landbouwersgezin. Helemaal boer zijn ze vanuit huis niet, vader Cornelis is ook actief als veearts wat voor extra inkomsten zorgt.
Na zijn dood, in 1884, gaan de meeste oudere broers en zussen het huis uit, mede om een vak te leren. Zoals broer Karel die na een paar jaar uit Helmond terugkeert als volleerd klompenmaker en in Lambert – net klaar met de lagere school – een goeie hulp heeft. Tenminste, dat mogen we aannemen: uit familieverhalen komt het beeld naar voren van een volijverige en enorm leergierige jongen die zelfs een boekenverzameling opbouwt. Kenmerken van Lamberts verdere leven: hard werken en snel nieuwe inzichten en kennis eigen maken.
Aan de weg timmeren
Rond zijn zestiende gaat Lambert zijn eigen (leer)weg, in het timmervak. Daarbij komt hij bijna vanzelfsprekend terecht bij zijn broer Graard die al langer als timmerman en uiteindelijk als aannemer actief is. Na een aantal jaren samenwonen in Helmond zijn beide broers van 1896 tot 1906 gezamenlijk vanuit Beek en Donk actief in de aannemerij en Lambert vanaf 1898 als architect. Zijn ontwerp voor de verbouwing van de lagere school in zijn geboortedorp dat jaar is het begin van een lange reeks van uiteenlopende ontwerpen. Voor Helmond zijn zijn bijdragen in de Dierenbuurt, inclusief de scholen, het klooster en de pastorie belangrijk.
↑ Een blik in de Van der Foelartstraat richting Karel Raijmakersstraat kort na de bouw in 1920. Een van de eerste complexen huurwoningen van woningbouwvereniging De Hoop van de hand van De Vries. Wa skon, én: geen vuil op stoep & straat. Regionaal Historisch Centrum Eindhoven] Ook in Helmond-West heeft hij zijn sporen nagelaten (oude Carolus, ’t Patronaat, Mariaschool) evenals in de Oranjebuurt (Nassaustraat/Julianalaan).
Muzikaal
Er zou ook nog een boekske te maken zijn, inclusief een digitale toegang tot een muziekstuk over hem als uitvoerend muzikant en betrokken muziekbestuurder. Want Lambert is ook nog als autodidact een goed amateurmuzikant die zijn eerste leerschool in Someren bij fanfare Somerens Lust geniet om in 1898 zowel actief lid van O&U te Beek én van de Helmondse harmonie Phileutonia te worden. Lambert wordt later vicevoorzitter van Phileutonia én tevens componist van de Phileutonia Marsch. In 1933 wordt hij gekozen tot hoofdbestuurslid van de Nederlandsche Federatie van Harmonie- en Fanfaregezelschappen.
Lambert de Vries was, op meerdere terreinen, een bijzonder talent. Als architect leeft hij voort in zijn nog bestaande bouwwerken. Een deel daarvan in Helmond is beschermd, maar er zijn er nog diverse die mede omdat ze als zodanig onbekend zijn (nog) onbeschermd zijn. Zo hebben de voormalige bakkerij en het dubbele woonhuis links vooraan de Oranjelaan geen status. Evenmin (zie onderstaande foto’s) het woonhuis Eikendreef 4 (naast het huis met de hoed), de voormalige artsenwoning Wesselmanlaan 6 (links naast Tilly Home) en het leegstaande pand Binderseind 7 (naast Arie Willems). Ben benieuwd naar het verdere verloop…
Het boek Lambert de Vries (1875-1939) Architect in Zuidoost-Brabant met praktische inslag en smaakgevoel is (à € 14,95) te koop bij de enige echte plaatselijke boekhandel of te bestellen via [email protected].
Oud-stadshistoricus Giel van Hooff
Judith van der Linden aka Worldwife maakte de laatste 3 foto’s.
6 reacties:
Helmonders worden kattenmeppers genoemd, maar als je een boek schrijft over hun stad dan doe je dat voor de kat z’n staart, die zelfs zij niet vreten. Ik spreek uit ervaring. Daarom past collega’s lof die zich niets van dit lot aantrekken en hun belangstelling voor de stad in boekvorm blijven uiten. Giel verdient een extra compliment omdat hij nu ook eens oog heeft voor de burgerlijke geschiedenis van Helmond die m.i. interessanter is dan de arbeideristische.
Ben reuze benieuwd naar het boek.
@Giel: Gefeliciteerd met je nieuwe boek.
Ik lees je geschiedeniscolumns altijd graag. Misschien is het een idee om die een keer allemaal te bundelen tot een boek.
Het mooiste pand stond nog tegenover de Subway in het centrum……
Bij de presentatie op 6 juli in het Baken (oorspronkelijk een ontwerp van Lambert) waren ook volop nazaten van Lambert en Graard de Vries aanwezig. De weduwe van de beoogde co-auteur Joost de Vries en het oudst nog levende kleinkind, Ad de Vries, namen de eerste exemplaren in ontvangst.
@Björn: Dank voor jouw aardige reactie. Een boekuitgave geeft de stukskes toch een stuk meerwaarde. Maar of ze daarvoor interessant genoeg zijn?: het zijn gin Helmondse helden of humor. Eerst maar uns afwachten of dit boekske loopt en verkoopt…
Ik denk dat ik een voutje heb gemaakt bij de adressering van een van de panden die onderaan de column genoemd worden en in beeld komen: Wesselmanlaan 6=President Rooseveltlaan 6 Dat pand staat te koop, dus… https://www.funda.nl/koop/helmond/huis-42205036-president-rooseveltlaan-6/