Helmond heeft een lange traditie van fantastische plannen, halve uitwerking en daardoor mislukte initiatieven. Ik beperk me in deze bijdrage even tot de culturele sector maar herinner ook aan grote bedrijven die toch maar niet kwamen of al snel verdwenen, gedoe over de infrastructuur en niet te vergeten die eeuwige blamage voor de stad: de Luchtbrug.
In de cultuurhoek hebben we o.a een Speelhuis gezien wat onderdeel was van een veel groter plan en uitgekleed werd, een nieuw Filmhuis waarvan op de tekening al duidelijk was dat het te klein zou zijn, een Plato waarvan iedereen met verstand van zaken kon voorspellen dat het gebouw niet voldeed (zie hier) en een Cacaofabriek die jarenlang met hangen en wurgen het hoofd boven het (kanaal)water heeft moeten houden.
En dan nu weer de discussie over ons industrieel erfgoedmuseum dat tienduizenden mensen naar de stad moet lokken en een culturele heetplek bij Suytkade.
Een en ander was voor mij aanleiding om eens goed naar de nieuwe (concept) cultuurnota 2009 – 2012 te kijken. En dat is een vreemd stuk geworden, balancerend tussen grote ambities en klein geld. In totaal is voor dit jaar ruim 10 miljoen euro voor cultuur beschikbaar. Cultuur is daarmee sowieso al een van de kleinere begrotingsposten. Dat geld gaat grotendeels op aan 4 grote zaken: achtereenvolgens de Bibliotheek, ’t Speelhuis, het Kunstkwartier en het gemeentemuseum. Het hele verdere culturele veld moet het doen met peanuts.
Interessant zou het zijn de gegevens over deze grote 4 eens verder uit te werken. In de cultuurnota is dat helaas niet gedaan. Wat zijn bibliotheekbezoekers en hoe verhoudt zich dat met de rest van Nederland? Trekt het museum wel genoeg bezoekers? (Nee, althans minder dan een paar jaar geleden beloofd.) Kan het Kunstkwartier met de beperkte middelen wel aan de vraag voldoen? ’t Speelhuis staat bijna 3 van de 4 avonden leeg. Wat kost dat per gesubsidieerde stoel? En last but not least: is de doelgroep echt klein of is de programmering achterhaald?
Ik denk dat een groot deel van het probleem ontstaat doordat alle instellingen moeten vechten voor hun bestaan, zeker in deze tijd van verdere bezuinigingen. Misschien moet Helmond het daarom maar eens over een hele andere boeg gooien. Niet langer aparte instellingen subsidiëren en zo in een concurrentiestrijd dwingen maar de zaken groots aanpakken. Dit is de zak met geld voor cultuur, dit zijn onze eisen in aantal bezoekers, exposities, cursisten of uitleningen, en zie maar dat je daaraan voldoet. Zo dwing je instellingen tot samenwerken en kan in Helmond misschien toch nog iets moois opbloeien. Want dat is misschien wel het meest vernieuwende aan deze cultuurnota: eindelijk zegt de gemeente met zoveel woorden dat cultuur voor een stad belangrijk is. Nu nog boter bij de vis.

                                                          Was getekend,

Regelmatig kom ik in de Plaza Futura in Eindhoven. En het aanbod daar ziend, denk ik niet voor het eerst: ik zou willen dat ik die voorstellingen in Helmond kon zien!
Nu zijn we met cultuur de laatste jaren heel anders aan het omgaan. Cultuur mag niet elitair zijn, het moet de stadswijken in en naar het volk. Alsof we terug zijn de bij socialisten van Domela Nieuwenhuis. En bovendien mag het niks kosten, dus of de commercie of wie dan ook maar wat geld wil bijdragen.
Sinds kort zien we daar een tweede ontwikkeling bij komen: gemeenten die elkanders cultuur proberen weg te kopen. Dan is er blijkbaar opeens wel geld. Van het Brabants Orkest tot het North Sea Jazzfestival trekken gemeenten aan (succesvolle!) cultuurinitiatieven. Met als meest recente het vertrek van Het Zuidelijk Toneel van Eindhoven naar Tilburg.
En daar ligt een schone taak en een kans voor Helmond. Plaza Futura vecht al jaren met de gemeente Eindhoven over een nieuwe plek waar meer ruimte is voor meer aanbod. Die discussie komt alsmaar niet verder. Dus kan Helmond mooi als reddende engel optreden: laten we de Plaza Futura naar Helmond halen. Desnoods naar Suytkade. Plaats genoeg en geld genoeg daar.

                                                          Was getekend,